اپلیکیشن‌های مخرب

توصیه می شود این مطلب را با دقت بخوانید: اپلیکیشن‌های مخرب

اپلیکیشن‌های مخرب گستره وسیعی داشته ومبارزه با آنان مستلزم به‌کارگیری نرم‌افزارهای به‌روز و کارآمد است. این نرم‌افزارها همواره توسط سازندگان خود در حال تغییر و تحول بنیادی هستند بخش عظیمی از برنامه‌های مخرب در قالب تروجان‌ها بوده که از مصادیق بارز ابزارهای هک می‌باشد.

 به طور کلی، وقتی اپلیکیشنی را در اندروید یا iOS نصب می‌کنید، در هنگام اجرا برای اولین بار، اپلیکیشن از شما اجازه دسترسی به داده‌های شخصی مثل موقعیت مکانی، پیام‌ها، تاریخچه تماس‌ها، عکس‌ها و … را سؤال می‌کند.

مطمئنا سؤالاتی از این دست را دیده‌اید که «آیا اپلیکیشن اجازه دسترسی به عکس‌ها را دارد؟».

وقتی شما به چنین سؤالی پاسخ منفی می‌دهید، به خیال خودتان اپلیکیشن مورد نظر امکان دسترسی به عکس‌های موجود در گوشی شما را نخواهد داشت، اما به گفته پژوهشگران آمریکایی مؤسسه ICSI، حتی زمانی که شما چنین اجازه‌ای را به اپلیکیشن نمی‌دهید، برخی از اپلیکیشن‌های مخرب باز هم می‌توانند به عکس‌های شما دسترسی داشته باشند.

اجازه‌ای که در ابتدا به یک اپلیکیشن‌ اندرویدی داده می‌شود، به منزله دربانی‌ست که باید میزان خروج داده‌های حساس و شخصی دیوایس شما را کنترل کند. اما مقاله‌ای که اخیرا در کنفرانس PrivacyCon 2019، در “کمیسیون تجاری فدرال” یا FTC ارائه شد، خلاف این قضیه را ثابت می‌کند.

این مقاله – که با عنوان “پنجاه راه برای نشت داده شما” منتشر شده – نشان می‌دهد، بیش از هزار اپلیکیشن موجود در Google Play، بر خلاف میل کاربر و با دور زدن محدودیت‌های اعمال‌شده توسط وی، خیلی راحت می‌توانند داده‌های شخصی او را کندوکاو کنند.

با یک نگاه اجمالی به نتایج پژوهش فوق، به این نکته پی می‌بریم که حفظ حریم شخصی در فضای آنلاین تا چه اندازه دشوار است، به ویژه اگر به گوشی هوشمند خود و اپلیکیشن‌های آن شدیدا وابسته باشید.

در حال حاضر، کمپانی‌های فناوری حجم زیادی از داده‌های شخصی میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا را در اختیار دارند؛ اینکه فرد کجاها بوده، با چه کسانی دوست است و به چه چیزهایی علاقه دارد.

از همین رو، قانون‌گذاران با وضع قوانینی در حوزه حریم خصوصی، سعی در کنترل این وضعیت داشته‌اند. شرکت‌هایی مثل گوگل و اپل نیز به منظور حفاظت بیشتر از حریم خصوصی، امکانات جدیدی را برای بهبود حریم شخصی کاربر ارائه نموده‌اند، اما ظاهرا این اقدامات حداقل در مورد نتایج این تحقیق کافی نبوده است.

طبق گفته پژوهشگران “مؤسسه بین‌المللی علوم کامپیوتری” (ICSI)، حداقل 1,325 اپلیکیشن اندرویدی وجود دارد که حتی پس از اینکه کاربر اجازه دسترسی به برخی داده‌ها را نمی‌دهد، باز هم جمع‌آوری داده را ادامه می‌دهند.

سرج اگلمن (Serge Egelman)، مدیر پژوهشی حوزه حریم شخصی و امنیت در مؤسسه ICSI، در هنگام ارائه مقاله تیم تحقیقاتی در اواخر ژوئن عنوان کرد: «اساسا، مصرف‌کنندگان برای کنترل منطقیِ حریم شخصی خود و تصمیم‌گیری درباره آن، ابزارها و نشانه‌های خیلی کمی را در اختیار دارند.

اگر توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌ها می‌توانند این سیستم را دور بزنند، در این صورت سؤال پرسیدن از مصرف‌کنندگان برای کسب اجازه، تقریبا بی‌معنی‌ست.»

طبق گفته اگلمن، پژوهشگران مؤسسه تحقیقاتی ICSI سپتامبر سال گذشته گوگل و کمیسیون تجارت فدرال را از وجود چنین مشکلی آگاه کرده بودند.

گوگل وعده داده که این مشکل در اندروید Q – که امسال عرضه می‌شود – حل خواهد شد. به این ترتیب که پس از آپدیت به اندروید Q، اطلاعات مربوط به لوکیشن در عکس‌ها به طور پیش‌فرض از طرف اپلیکیشن‌ها پنهان خواهد شد.

همچنین، در اندروید Q، هر اپلیکیشنی که به وای-فای دسترسی دارد، نیازمند آن است که برای دسترسی به داده‌های مربوط به لوکیشن نیز اجازه داشته باشد.

به علاوه، اپلیکیشن‌های مربوط به عکس بایستی Play Store را از این موضوع آگاه کنند که آیا این اپلیکیشن توانایی دسترسی به فراداده لوکیشن را دارد یا خیر.

البته شاید این راه حل هم نتواند کمک چندانی به رفع این مشکل کند، زیرا بسیاری از گوشی‌های اندرویدی کنونی قابلیت آپدیت به اندروید Q را نخواهند داشت.

بد نیست بدانید، تا ماه می امسال، فقط 10.4 درصد از دیوایس‌های اندرویدی به اندروید Pie مجهز بوده و بیش از 60 درصد گوشی‌ها هنوز از اندروید نوقا استفاده می‌کنند؛ ورژنی که تقریبا سه سال از عمرش می‌گذرد.

لذا پژوهشگران بر این باورند که گوگل باید اقدامات بیشتری در این زمینه انجام دهد (احتمالا از طریق ارسال هات‌فیکس در قالب به‌روزرسانی‌های امنیتی).

در غیر این صورت، تنها خریداران گوشی‌های جدید – که اندروید Q روی گوشی‌های آنها نصب است – امنیت خواهند داشت، که این امر به هیچ وجه عادلانه نیست.

به گفته اگلمن، گوگل مدعی‌ست که بهره‌مندی از حریم شخصی امن نباید یک کالای لوکس باشد، اما شواهد و قرائن نشان می‌دهد که ظاهرا این‌ گونه است.

طی این پروژه، پژوهشگران با بررسی بیش از 88 هزار اپلیکیشن در Google Play، نحوه انتقال داده از اپلیکیشن‌ها – وقتی اجازه دسترسی به آنها داده نمی‌شد – را ردیابی کردند.

در این میان، تعداد 1,325 اپلیکیشن مجوزهای اندروید را نقض کردند.

این اپلیکیشن‌ها تعدادی workaround (راه‌حل موقت) را در کد خودشان پنهان کرده بودند که با استفاده از آنها می‌توانستند داده‌های شخصی را از منابعی مثل اتصال‌های وای-فای و فراداده‌های ذخیره شده در عکس‌ها، جمع‌آوری کنند.

به عنوان مثال، پژوهشگران به اپلیکیشن Shutterfly (یکی از معروف‌ترین برنامه‌های ویرایش عکس) اشاره کردند که پس از جمع‌آوری مختصات GPS از عکس‌ها، آنها را به سرورهای خود ارسال می‌کرد و این کار حتی هنگامی که کاربر اجازه دسترسی به داده‌های لوکیشن را نمی‌داد نیز ادامه می‌یافت.

اما سخنگوی کمپانی Shutterfly، با رد این ادعا، اظهار کرد که این شرکت تنها با اجازه صریح از سوی کاربر، اقدام به جمع‌آوری داده‌های لوکیشن کرده است.

وی در ادامه افزود: «مثل بسیاری از سرویس‌های عکسی، Shutterfly هم از این داده‌ها استفاده می‌کند تا با امکاناتی مثل طبقه‌بندی و پیشنهادهایی در رابطه با شخصی‌سازی محصول، تجربه کاربری را ارتقا دهد.» وی خاطرنشان کرد که همه اینها مطابق با سیاست حریم خصوصی Shutterfly و توافق با توسعه‌دهنده اندروید انجام می‌شود.

البته طی این پژوهش، روش دیگری نیز برای سرقت داده مشاهده شد. برخی اپلیکیشن‌ها برای سرقت داده، از اپلیکشن‌هایی که کاربران به آنها اجازه داده بودند استفاده کرده و از طریق این کانال، به شناسه‌های گوشی مثل شماره IMEI دسترسی پیدا می‌کردند.

این اپلیکیشن‌ها با خواندن دقیق فایل‌های محافظت نشده روی اس‌دی کارت موجود در دیوایس، به جمع‌آوری داده‌هایی می‌پردازند که اجازه دسترسی به آنها را نداشتند.

با این حساب، اگر شما به اپلیکیشنی اجازه دسترسی به داده‌های شخصی را بدهید و این اپلیکیشن، داده‌های مذکور را در فولدری روی اس‌دی کارت ذخیره کند، بعید نیست یک اپلیکیشن‌ جاسوسی بتواند این داده‌ها را سرقت کند.

چگونگی استفاده اپلیکیشن 2 فاقد اجازه دسترسی از منابع اپلیکیشن 1 دارای دسترسی:اپلیکیشن‌های مخرب

در ظاهر، این دو اپلیکیشن هیچ ارتباطی با هم ندارند، اما به گفته پژوهشگران، چون هر دوی آنها با استفاده از یک کیت توسعه نرم‌افزار یا SDK توسعه یافته‌اند، می‌توانند به این داده‌ها دسترسی داشته باشند.

شواهد نشان می‌دهد، کسی که نهایتا در این شرایط داده‌های شخصی را دریافت می‌کند، صاحب SDK است. برای درک بهتر موضوع، کودکی را تصور کنید که از پدرش تقاضای شکلات می‌کند و وقتی با پاسخ منفی او روبرو می‌شود، از مادرش درخواست می‌کند.

به عنوان مثال، اپلیکیشن‌های Samsung Health و Disney – که از SDKهای ساخته شده توسط موتور جست‌وجوی Baidu و شرکت Salmonads استفاده می‌کنند – می‌توانند داده‌های شما را پس از ذخیره‌سازی روی گوشی کاربر، از اپلیکیشنی به اپلیکیشن دیگر (و همچنین به سرورهایشان) انتقال دهند.

گفتنی‌ست در پژوهش حاضر، تنها 13 اپلیکیشن مشاهده شد که به این روش به داده‌ها دسترسی داشتند، اما به گفته پژوهشگران، همین 13 اپلیکیشن بیش از 17 میلیون بار نصب شده بودند. طبق یافته‌های این پژوهش، 153 اپلیکیشن چنین قابلیتی را دارند که از این جمله می‌توان به اپلیکیشن Health و Browser (محصول سامسونگ) اشاره کرد که در حال حاضر روی بیش از 500 میلیون دستگاه نصب هستند.

مورد دیگری که پژوهشگران به آن برخوردند، گروهی از اپلیکیشن‌ها بودند که با اتصال به شبکه وای-فای و پی بردن به MAC آدرس روتر کاربر، اقدام به جمع‌آوری داده‌های مربوط به لوکیشن او می‌کردند. این پدیده در اپلیکیشن‌های مخرب مشاهده شد که نقش ریموت کنترل هوشمند را نیز ایفا می‌کردند.

لازم به ذکر است این اپلیکیشن‌ها برای کارکرد خود هیچ نیازی به دانستن لوکیشن کاربر ندارند.

سرج اگلمن وعده داده که ماه آگوست با حضور در کنفرانس Usenix Security، ضمن ارائه جزییات بیشتری از این پژوهش، فهرست تمام 1,325 اپلیکیشنی که بدون اجازه کاربران به داده‌های شخصی آنها دسترسی پیدا می‌کردند را منتشر خواهد کرد.

بعضی از افراد, تمام نرم افزارهای مخرب را ویروس کامپیوتری نام گذاری می کنند اما در واقع این نرم افزارهای مخرب به دسته بندی های متفاوتی تقسیم می شوند و با هم تفاوت دارند!

ویروس ها , کرم ها و اسب های تروجان (Trojan) از انواع مختلف نرم افزارهای مخرب یا در اصطلاح , “بد افزار” هستند.

این بدافزارها به اشکال متفاوتی منتشر می شوند  و حتی عملکردهای متفاوتی دارند که در این مقاله به بیان آن ها می پردازیم.

ویروس چیست و چطور گسترش می یابد؟:اپلیکیشن‌های مخرب

اپلیکیشن‌های مخرب

همان طور که یک ویروس در بدن انسان به سراغ آلوده کردن سلول های بدن می رود, ویروس کامپیوتری نیز فایل های دیگر درون سیستم را آلوده می کند.

زمانی که فایلی آلوده به ویروس را اجرا می کنید, این ویروس به فایل های دیگر درون سیستم انتقال می یابد و معمولا خود را به فایل های درون سیستم که پسوند exe. دارند اضافه می کند. در نتیجه هر زمان که این فایل ها اجرا شوند , ویروس نیز شروع به کار خواهد کرد.

انواع دیگری از ویروس های کامپیوتری می توانند فایل هایی با پسوند های دیگر را نیز آلوده کنند. مانند ماکرو ها در نرم افزار Word یا Excel از مجموعه آفیس.

در این حالت زمانی که فایلی به سیستم دیگر منتقل شود , ویروس نیز همراه آن فایل از طریق ضمیمه ایمیل, اتصال فلش دیسک و یا به اشتراک گذاری فایل در شبکه منتشر می شود.

گاهی ویروس ها به جای اضافه شدن به یک برنامه , ابتدا برنامه را پاک می کنند و سپس خود را جایگزین آن می کنند. همچنین ویروس ها می توانند حافظه سیستم را اشغال کنند و باعث بروز خطای ناگهانی (crash) در اجرای برنامه ها شوند.

کرم چیست و چطور گسترش می یابد؟

کرم یک برنامه مستقل است و برای منتشر کردن خود نیازی به مداخله کاربر ندارد! کرم ها به جای آلوده کردن فایل های سیستم , چند نسخه کپی شده از خود را درون سیستم پخش می کنند.

برای مثال کرم Mydoom نسخه هایی از خود را به تمام ایمیل های موجود در سیستم ارسال می کرد. چند کرم دیگر با نام های Blaster و Sasser , به جای ارسال خود از طریق ایمیل, از آسیب پذیری شبکه استفاده می کردند و خود را به سیستم های فاقد فایروال, می رساندند.

زمانی که کرم ها در شبکه منتشر شوند , بار ترافیکی خیلی سنگینی را درون شبکه ایجاد می کنند و باعث کاهش سرعت شبکه می شوند. در نظر داشته باشید کرمی که در سیستم شما وجود دارد می تواند به اندازه یک ویروس اعمال مخرب انجام دهد.

تروجان چیست و چگونه فعالیت می کند؟:اپلیکیشن‌های مخرب

در زمان های قدیم یونانی ها برای تسخیر شهر تروی , یک اسب بزرگ چوبی ساختند و به عنوان هدیه برای تروجان ها ارسال کردن و تروجان ها نیز این هدیه را با کمال میل پذیرفتند.

اما این اسب چوبی بزرگ که به ظاهر توخالی بود , پر از سربازان یونانی بود و در واقع سربازان یونانی از این اسب چوبی استفاده کردند تا به طور نامحسوس از دروازه شهر بگذرند. می توانید تصور کنید که ادامه داستان به چه شکلی تمام شد!!!

تروجان ها در سیستم های نرم افزاری به همین شکل عمل می کنند. به عنوان یک دوست (یک نرم افزار قانونی و یا یک فایل Crack برای نرم افزار مورد نظر شما) وارد سیستم می شوند و دری مخفی (backdoor) برای سیستم شما ایجاد می کنند.

حال نویسنده تروجان می تواند از این طریق برنامه های مخرب دیگری را برای سیستم شما دانلود کند و یا با استفاده از اینترنت شما , فعالیت های غیرقانونی انجام دهد. به نحوی که دنباله ی تمام این موارد غیر قانونی به شما ختم شود!

تروجان ها به شکل عادی منتشر نمی شوند و باید به صورت دستی توسط کاربر اجرا شوند.

موارد ذکر شده در بالا , تنها بدافزارهای موجود نیستند, بلکه بد افزارها انواع دیگری نیز دارند. مانند نرم افزارهای جاسوسی و باج افزارها.

نرم افزارهای جاسوسی می توانند در حد یک Key logger باشد که تمام اطلاعات خصوصی شما (مانند اطلاعات کارت بانکی و یا رمز عبور حساب های کاربری) را از طریق فشردن دکمه های صفحه کلید بخوانند و برای نویسنده ی این نرم افزار ارسال کنند.

به همین علت توصیه می شود حتما از صفحه کلید مجازی در زمان پرداخت های اینترنتی خود استفاده کنید.

همچنین این نرم افزارها می توانند فعالیت های شما را در بستر وب زیر نظر داشته باشند و از طریق اینترنت برای شخص مورد نظر (جاسوس) ارسال کنند. متاسفانه بعضی از آنتی ویروس ها نمی توانند این گونه نرم افزارها را تشخیص دهند اما خوشبختانه با Windows Defender می توانید مقدار زیادی از نگرانی خود را در این باره کم کنید.

نوع دیگری اپلیکیشن‌های مخرب بدافزارها هستند که به صورت یک آنتی ویروس تقلبی به شما هشدار می دهد که در سیستم شما ویروس وجود دارد و برای پاک سازی سیستم باید مقدار مشخصی پول پرداخت کنید. به این گونه از بدافزارها , Scareware یا Crimeware می گویند.  این بدافزارها سیستم شما را  تا زمانی که پول پرداخت نکنید و یا این بدافزار را پاک نکنید , به صورت گروگان در اختیار خود قرار می دهند.

توصیه می شود برای جلوگیری از آلوده شدن سیستم خود به این بدافزارها , حتما از آنتی ویروس بروز استفاده کنید. و برای محافظت در برابر اپلیکیشن‌های مخرب علاوه بر دانلود برنامه از سایت های معتبر هنگام نصب حساسیت بیشتری به خرج دهید.

منبع: سایت یونی مهارت